Ilgın İlçe Sağlık Müdürlüğü 78. Verem Eğitim ve Farkındalık Haftası

ILGIN İLÇE SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ
78. VEREM EĞİTİM VE FARKINDALIK HAFTASI
(05-11 Ocak 2025)

Tüberküloz (Verem) Tedavi Edilebilir Bir Hastalıktır!
Verem hastalığı nasıl bulaşır?
· Verem, hasta insanlardan öksürme ve hapşırma ile ortama yayılan mikrobun solunum yolu ile alınması sonucu bulaşır.
· Balgam yayması pozitif olan ve akciğerinde kavitesi bulunan hastalar daha fazla basil saçarlar.
· Verem hastasıyla aynı ortamda bulunma süresi, ortamın büyüklüğü ve havalanma düzeyi basilin bulaşmasında önemli olan faktörlerdendir.
· En sık bulaşma, hastanın aile bireyleri ve yakın çalışma arkadaşları gibi uzun süre aynı kapalı ortamı paylaştığı kişilere olur.
· Düzenli ilaç kullanımı ile basil sayısı çok kısa sürede azalır. Hastaların çoğunda, ortalama 2-3 haftada bulaştırıcılık yok olur.
Verem enfeksiyonu ile Verem hastalığı arasındaki farklar nelerdir?
· Verem enfeksiyonu, verem basilinin vücutta sessiz olarak durduğu; hastalık şikâyetlerinin bulunmadığı, hastalığın klinik, laboratuvar ve radyolojik bulgularının görülmediği durumdur. Latent verem enfeksiyonu (LTBE) olarak da adlandırılmaktadır.
· Verem enfeksiyonu, basilin vücuda girmesinden 8-10 hafta sonra tüberkülin deri testi (TDT) yapılarak tespit edilebilir.
· Verem enfeksiyonu olan kişilerin yaklaşık %10’unda, yaşamlarının bir döneminde verem hastalığı gelişebilir.
· Enfekte olup hastalık gelişmeyen kişiler, enfeksiyonu başkalarına bulaştırmazlar.
· Verem hastalığı, veremle ilgili klinik belirti ve bulguların ortaya çıktığı durumdur.
· Vücut direncini düşüren durumlar, bağışıklığı etkileyen hastalıklar ve etkenler hastalığın ortaya çıkmasında rol oynar.
· HIV/AIDS, vücut direncini en çok düşüren hastalıklardan biri olduğu için verem ile HIV/AIDS birlikteliği sıktır.
· Şeker, kronik böbrek yetmezliği, bazı kanserler, ilaç ve alkol bağımlılığı, tütün kullanımı ve silikozis de vücut direncini düşürerek Verem hastalığının ortaya çıkmasına zemin hazırlayabilir.
· Bebek ve çocuklarda, vücut direnci düşük olduğundan, hastalığa yakalanma riski erişkinlere göre daha fazladır.
· Verem hastalığı en çok akciğerlerde görülmekle birlikte (%60-70) saç ve tırnak hariç tüm doku ve organları tutabilir.
· Hastalığın en sık görüldüğü diğer organ ve dokular; plevra, lenf bezleri, kemikler, böbrekler ve beyin zarıdır.
Verem hastalığının belirtileri nelerdir?
· Genel yakınmalar; halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı, ateş ve gece terlemesidir. Küçük çocuklarda kilo almada duraklama, büyüme veya gelişme geriliği olabilir.
· Solunum sistemi yakınmaları; öksürük, balgam, öksürükle kan tükürme, kanlı balgam, göğüs-sırt-yan ağrısı ve nefes darlığıdır.
· Diğer organları tutan akciğer dışı verem hastalığında ilgili organa ait bulgular görülebilir. Örneğin kemik ve eklem vereminde kalça, diz veya omurgada şişlik, ağrı, akıntı; larinks vereminde ses
kısıklığı, lenf bezi vereminde lenf bezi büyümesi, akıntı, böbrek vereminde idrarda kan, iltihap yapabilir.
· Bazı hastalarda yakınma olmayabilir; özellikle bağışıklığı baskılanmış ve yaşlı hastalarda.
· Yaşlı hastalarda verem atipik olarak ortaya çıkabilir. Bazı yaşlı hastalar veremin klasik belirtilerini (örn. öksürük, kanlı balgam, ateş, gece terlemesi ve kilo kaybı) göstermeyebilir. Bu hastalarda verem, fonksiyonel kapasitede değişiklikler (örn. günlük yaşam aktiviteleri), kronik yorgunluk, bilişsel bozukluk, yeme bozukluğu veya düşük dereceli ateş (uzun süreli ve açıklanamayan) ile ortaya çıkabilir.
· İki-üç haftadan uzun süren ve non-spesifik antibiyotik tedavisi almış olmasına rağmen klinik yanıt alınamayan öksürük varlığında verem hastalığından şüphelenmek gerekir.
Verem tanısı nasıl konulur?
· Hastalığın kesin tanısı, balgamda verem basilinin görülmesi ile konulur. Basilin mikroskopta görülmesi ya da kültürde üremesi gereklidir. Son yıllarda yaygınlaşan moleküler tanı testleri de geçerli tanı araçları arasında yer almaktadır.
· Hastalığın bulguları yavaş gelişir. Hastanın klinik ve radyolojik bulguları, hastalıktan şüphelenmeyi sağlar.
· Tüberkülin deri testi (TDT)’nin pozitif olması vücutta basil olduğunu gösterir. Bu durum hem verem enfeksiyonuna hem de verem hastalığına işaret eder. Dolayısıyla TDT, verem hastalığının kesin tanısında tek başına kullanılmaz.
Verem hastalığının tedavisi nasıl yapılır?
· Verem tedavisi, tüm sağlık kuruluşlarında, Bakanlığımız tarafından yayımlanmış olan “Tanı ve Tedavi Rehberi” ile belirlenmiş standartlara uygun olarak yapılır.
· Yeni verem hastalarının tedavisi; iki ay 4’lü ve dört ay 2’li ilaçla olmak üzere 6 ay sürmektedir.
· Tedavide kullanılan bütün ilaçlar, ilgili sağlık kuruluşları tarafından ücretsiz verilir.
· İlaçların düzenli kullanılması tedavinin başarısı için oldukça önemlidir.
· Hastanın, tercihen bir sağlık personelinin gözetiminde ilaçlarını alması şeklinde uygulanan “doğrudan gözetimli tedavi (DGT)” düzenli ilaç kullanılması için en ideal yoldur.
· Tedavi sonlandırılana kadar, hastanın aylık takiplerinin verem savaş dispanserinde yapılması uygundur.
Temaslı muayenesi ve koruma tedavisi neden gereklidir?
· Bulaştırıcı dönemde olan verem hastası ile aynı ortamda bulunan ve verem basiline maruz kalan kişilere “temaslı” denir.
· Verem hastasının temaslıları verem savaş dispanserlerinde ücretsiz olarak muayene edilir ve gerekli tetkikleri yapılır.
· Hasta olduğu tespit edilen temaslılar tedavi edilir. Hasta olmayan fakat enfeksiyon ya da hastalık riski taşıyan temaslılar koruma tedavisine alınır.
· Koruma tedavisi genellikle tek ilaçla ve 6 ay süreyle yapılır.
Verem aşısı kimlere uygulanır?
· Verem hastalığından korunmada BCG aşısı kullanılmaktadır.
· BCG aşısı, doğumdan sonra ikinci ayını bitiren bebeklere aile sağlığı merkezleri ya da verem savaş dispanserlerinde ücretsiz olarak yapılmaktadır.
· BCG aşısı, belirlenen zaman içerisinde yapılmaması halinde, tüberkülin deri testi (TDT) sonucuna göre 6 yaşa kadar uygulanabilir.
· BCG aşısı, özellikle çocuklarda ağır seyreden verem hastalığını (menenjit ve miliyer TB) önlemede etkilidir.